Viêm loét đại tràng là một bệnh viêm ruột mạn tính, ảnh hưởng đến lớp niêm mạc bề mặt của đại tràng, luôn bắt đầu từ trực tràng và có thể lan rộng đến các phần khác của đại tràng.
Bệnh viêm loét đại tràng khác với bệnh Crohn ở chỗ nó chỉ giới hạn ở đại tràng thay vì ảnh hưởng đến toàn bộ hệ tiêu hóa. Ở giai đoạn sớm, niêm mạc ruột có thể bị xung huyết và dễ chảy máu. Ở giai đoạn nặng hơn, có thể xuất hiện loét lớn với mức độ lan rộng khác nhau.
Trong trường hợp nghiêm trọng, viêm loét đại tràng có thể gây mất chức năng thần kinh cơ, dẫn đến hoại tử ruột và giãn đại tràng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành loạn sản biểu mô, thậm chí ung thư đại trực tràng trong những trường hợp nặng.
ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ
Viêm loét đại tràng là một bệnh phổ biến nhưng cơ chế bệnh sinh vẫn chưa được xác định đầy đủ. Không giống như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng không liên quan nhiều đến yếu tố địa lý hay tầng lớp xã hội.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy một số yếu tố nguy cơ bao gồm:
Độ tuổi: Bệnh thường xuất hiện ở nhóm tuổi 20 - 40.
Chủng tộc: Người da trắng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.
Chế độ ăn uống: Chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Giới tính: Tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới một chút.
Căng thẳng: Không phải nguyên nhân trực tiếp, nhưng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm loét đại tràng.
Các giả thuyết khoa học cho rằng viêm loét đại tràng có thể liên quan đến sự rối loạn của hệ miễn dịch, có thể do tác động của vi khuẩn, dị nguyên thực phẩm hoặc phản ứng tự miễn. Một số giả thuyết khác cho rằng bệnh có thể do vi khuẩn hoặc virus kích hoạt một phản ứng viêm quá mức, làm rối loạn chức năng của các tế bào niêm mạc ruột.
TRIỆU CHỨNG
Viêm loét đại tràng có xu hướng diễn biến dao động giữa các giai đoạn ổn định và đợt bùng phát. Các triệu chứng có thể tương tự như các bệnh viêm ruột khác, nhưng đặc trưng bởi:
Tiêu chảy tái phát (có hoặc không có máu).
Tiết nhầy trực tràng.
Đau bụng dữ dội, đôi khi có thể nhầm với viêm ruột thừa.
Chảy máu trực tràng và cảm giác mót rặn thường xuyên.
CHẨN ĐOÁN
Viêm loét đại tràng có thể được chẩn đoán bằng các phương pháp xâm lấn và không xâm lấn. Trong số các phương pháp không xâm lấn, xét nghiệm calprotectin trong phân được coi là một công cụ đáng tin cậy.
Người mắc viêm loét đại tràng thường có nồng độ calprotectin cao hơn bình thường. Khi bệnh thuyên giảm, nồng độ calprotectin có xu hướng giảm dần, phản ánh mức độ viêm và hiệu quả điều trị.
Do tính không xâm lấn, calprotectin cũng được sử dụng trong theo dõi tiến triển bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị thuốc. Đây là một công cụ hữu ích trong phân biệt bệnh lý thực thể và bệnh lý chức năng ở những bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh viêm ruột mạn tính (IBD).
TIẾN TRIỂN VÀ BIẾN CHỨNG
Viêm loét đại tràng thường có diễn biến thất thường, nhưng trong hầu hết các trường hợp, bệnh nhân vẫn có thể duy trì cuộc sống tương đối bình thường. Tuy nhiên, ở những trường hợp nặng, bệnh có thể gây suy giảm nghiêm trọng sức khỏe tổng thể, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:
Thiếu máu nặng do mất máu kéo dài.
Thủng đại tràng, đòi hỏi cấp cứu phẫu thuật.
Giãn đại tràng nhiễm độc, một biến chứng hiếm nhưng có thể gây tử vong.
Nếu điều trị bằng thuốc không hiệu quả, bệnh nhân có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ đại tràng để kiểm soát bệnh.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng tăng cao ở những bệnh nhân mắc viêm loét đại tràng trên 10 năm. Tuy nhiên, nguy cơ này có thể giảm đáng kể nếu bệnh nhân tuân thủ liệu pháp chống viêm mạn tính.
