Bệnh Crohn là một trong hai dạng chính của bệnh viêm ruột mạn tính (IBD - Inflammatory Bowel Disease). Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ phần nào của hệ tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn, nhưng thường gặp nhất ở hồi tràng (đoạn cuối ruột non) và đại tràng.
Bệnh Crohn thường liên quan đến các bệnh tự miễn hệ thống, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp. Hiện nay, nguyên nhân chính xác của bệnh Crohn vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sự kích hoạt liên tục và không phù hợp của hệ miễn dịch niêm mạc ruột có thể dẫn đến các tổn thương đặc trưng của bệnh.
Ba yếu tố chính có thể góp phần gây bệnh:
Di truyền: Yếu tố gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Rối loạn miễn dịch: Sự suy giảm khả năng kiểm soát phản ứng miễn dịch đối với hệ vi khuẩn đường ruột.
Yếu tố môi trường: Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh
ĐỐI TƯỢNG BỊ ẢNH HƯỞNG
Bệnh Crohn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở độ tuổi từ 15 - 35 và trên 65 tuổi. Mặc dù chưa có số liệu chính xác, nhưng theo Hiệp hội Quốc gia về Bệnh Viêm Ruột Mạn Tính của Ý (A.M.I.C.I.), ước tính khoảng 100.000 người ở Ý mắc bệnh viêm ruột, trong đó 30 - 40% là bệnh Crohn.
Bệnh Crohn phổ biến hơn ở các nước phương Tây và hiếm gặp hơn ở các quốc gia đang phát triển. Tỷ lệ mắc bệnh đang có xu hướng tăng, có thể do cải thiện khả năng chẩn đoán của bác sĩ.
TRIỆU CHỨNG
Bệnh Crohn có thể biểu hiện không điển hình ban đầu, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Một số triệu chứng đặc trưng bao gồm:
Sốt nhẹ trong giai đoạn đầu.
Đau bụng, chủ yếu ở hố chậu phải, vị trí thường bị ảnh hưởng nhất. Cơn đau có tính âm ỉ, liên tục, tăng lên khi sờ nắn.
Tiêu chảy (3 - 4 lần/ngày), phân lỏng hoặc nước, thường không có máu (mặc dù có thể xảy ra chảy máu vi thể).
Hấp thu kém: Nếu tổn thương lan rộng, bệnh có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu dinh dưỡng, đặc biệt là muối mật – yếu tố giúp tiêu hóa chất béo. Điều này có thể dẫn đến phân mỡ (steatorrhea).
CHẨN ĐOÁN VÀ BIẾN CHỨNG
Bệnh Crohn có thể gây ra nhiều biến chứng ngoài ruột, ảnh hưởng đến:
Khớp (viêm khớp),
Thận (sỏi thận),
Mắt (viêm màng bồ đào),
Gan (viêm đường mật),
Da (hồng ban nút).
Sự đa dạng của triệu chứng và sự xuất hiện của các biến chứng ngoài ruột đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều chuyên khoa trong quá trình chẩn đoán. Nhờ vào sự phát triển của các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại, thời gian từ khi xuất hiện triệu chứng đến khi có chẩn đoán xác định đã được rút ngắn đáng kể.
Một trong những xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán bệnh Crohn là calprotectin trong phân. Người mắc bệnh Crohn thường có nồng độ calprotectin cao hơn bình thường. Xét nghiệm này không chỉ hữu ích trong chẩn đoán không xâm lấn, mà còn được sử dụng để theo dõi diễn tiến bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị.
TIẾN TRIỂN BỆNH
Bệnh Crohn là một bệnh mạn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn. Thay vào đó, bệnh có chu kỳ thuyên giảm và tái phát, với những đợt bùng phát kéo dài không dự đoán trước được.
Tiên lượng bệnh Crohn kém hơn viêm loét đại tràng. Tỷ lệ tử vong tăng theo thời gian mắc bệnh, với 5 - 10% bệnh nhân tử vong do các biến chứng nặng như viêm phúc mạc và nhiễm trùng toàn thân.
Calprotectin
Calprotectin là một dấu ấn sinh học quan trọng, giúp đánh giá viêm ruột mạn tính mà không cần đến phương pháp xâm lấn như nội soi. Nó được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị bệnh Crohn.
