Trong lĩnh vực nhi khoa, xét nghiệm phân đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá các bệnh lý tiêu hóa, đặc biệt là những rối loạn liên quan đến viêm ruột và chức năng tụy ngoại tiết. Hai trong số các xét nghiệm quan trọng được áp dụng phổ biến là Calprotectin và Pancreatic Elastase. Vậy tại sao chúng lại được sử dụng trong xét nghiệm nhi?
 

1. Calprotectin là gì?

Calprotectin là một protein có trong bạch cầu trung tính và được giải phóng khi có phản ứng viêm trong ruột. Đây là một dấu ấn sinh học quan trọng giúp đánh giá mức độ viêm nhiễm trong đường tiêu hóa.
Vì sao Calprotectin được sử dụng trong nhi khoa?

• Phát hiện viêm ruột sớm: Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa thể mô tả triệu chứng rõ ràng, xét nghiệm Calprotectin giúp phát hiện sớm viêm ruột mà không cần phương pháp xâm lấn như nội soi.
• Phân biệt viêm ruột do nhiễm khuẩn và bệnh lý viêm ruột mãn tính: Trẻ em thường bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm khuẩn, nhưng cũng có thể mắc bệnh lý viêm ruột mãn tính (IBD – Inflammatory Bowel Disease). Calprotectin giúp phân biệt hai tình trạng này, tránh lạm dụng kháng sinh không cần thiết.
• Hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi bệnh Crohn và viêm loét đại tràng: Đây là hai bệnh viêm ruột mãn tính có thể xuất hiện từ nhỏ, Calprotectin giúp bác sĩ theo dõi diễn tiến bệnh mà không cần thực hiện nhiều lần nội soi.
• Đánh giá rối loạn tiêu hóa kéo dài ở trẻ: Khi trẻ có các triệu chứng như tiêu chảy kéo dài, phân nhầy máu, chậm tăng trưởng, xét nghiệm Calprotectin giúp xác định nguyên nhân có phải do viêm ruột hay không.

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả Calprotectin

• Tuổi: Trẻ sơ sinh có mức Calprotectin cao hơn người lớn (có thể lên đến 500 - 1000 µg/g trong tháng đầu tiên).
• Thuốc: Một số thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể làm tăng Calprotectin.
• Chế độ ăn: Thực phẩm chứa nhiều protein động vật có thể ảnh hưởng đến kết quả.
• Nhiễm khuẩn đường ruột: Các bệnh nhiễm khuẩn tạm thời cũng có thể làm tăng Calprotectin, cần phân biệt với bệnh lý viêm ruột mãn tính.

2. Xét nghiệm Pancreatic Elastase – Đánh giá chức năng tụy ngoại tiết

Pancreatic Elastase là gì?

Pancreatic Elastase là một enzyme tiêu hóa do tụy ngoại tiết sản xuất, có vai trò phân giải protein trong thức ăn. Khi chức năng tụy suy giảm, lượng enzyme này trong phân cũng giảm theo, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng suy tụy ngoại tiết.

Tại sao xét nghiệm Pancreatic Elastase quan trọng trong nhi khoa?

• Phát hiện sớm suy tụy ngoại tiết: Một số bệnh lý như xơ nang tụy (cystic fibrosis) hoặc thiểu sản tụy bẩm sinh có thể gây suy tụy ngoại tiết từ nhỏ. Xét nghiệm Pancreatic Elastase giúp chẩn đoán sớm để can thiệp kịp thời.
• Đánh giá chức năng tụy ở trẻ có kém hấp thu: Nếu trẻ bị tiêu chảy kéo dài, phân mỡ, chậm tăng cân hoặc suy dinh dưỡng, xét nghiệm này giúp xác định nguyên nhân có liên quan đến suy tụy hay không.
• Theo dõi điều trị suy tụy: Trẻ bị suy tụy ngoại tiết có thể cần bổ sung enzyme tụy, xét nghiệm Pancreatic Elastase giúp theo dõi hiệu quả điều trị.

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả Pancreatic Elastase

• Tiêu chảy nặng: Nếu phân quá lỏng, nồng độ Pancreatic Elastase có thể bị pha loãng, dẫn đến kết quả thấp giả.
• Chế độ ăn: Không bị ảnh hưởng nhiều bởi chế độ ăn vì Pancreatic Elastase có nguồn gốc từ tụy, không phụ thuộc vào thực phẩm.
• Dùng thuốc: Một số thuốc hỗ trợ tiêu hóa hoặc điều trị suy tụy có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Kết luận

Xét nghiệm Calprotectin và Pancreatic Elastase đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý tiêu hóa ở trẻ em. Calprotectin giúp đánh giá viêm ruột, trong khi Pancreatic Elastase được sử dụng để kiểm tra chức năng tụy ngoại tiết. Cả hai xét nghiệm đều có ý nghĩa lớn trong phát hiện sớm bệnh lý, tránh các phương pháp chẩn đoán xâm lấn không cần thiết và hỗ trợ điều trị kịp thời.