Hội chứng suy tụy ngoại tiết (Pancreatic Exocrine Insufficiency - PEI) là tình trạng khi tuyến tụy không sản xuất hoặc giải phóng đủ enzyme tiêu hóa để phân giải thức ăn, dẫn đến kém hấp thu dinh dưỡng.
Nguyên nhân
Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến PEI bao gồm:
Viêm tụy mãn tính: Viêm kéo dài làm tổn thương tuyến tụy, dẫn đến suy giảm sản xuất enzyme.
Xơ nang (Cystic Fibrosis): Bệnh di truyền này ảnh hưởng đến tuyến tụy, làm tắc nghẽn ống tụy do dịch tụy bị đặc lại.
Ung thư tụy: Khối u hoặc phẫu thuật cắt bỏ tụy có thể làm suy giảm khả năng sản xuất enzyme.
Phẫu thuật dạ dày hoặc ruột: Các phẫu thuật như cắt bỏ một phần tụy hoặc dạ dày có thể ảnh hưởng đến chức năng tụy.
Các bệnh lý khác: Bệnh đái tháo đường, hội chứng Sjögren hoặc nhiễm trùng mạn tính cũng làm giảm chức năng của tụy.
Kết quả
Thiếu enzyme tiêu hóa trong PEI dẫn đến các vấn đề sức khỏe như:
Tiêu chảy mãn tính: Phân chứa dầu mỡ, có mùi hôi và nhờn bóng, do chất béo không tiêu hóa được.
Thiếu vitamin: Thiếu hụt các vitamin tan trong dầu như A, D, E, và K do không hấp thu được chất béo.
Đầy hơi, chướng bụng, đau bụng: Thức ăn không tiêu hóa đúng cách gây triệu chứng khó chịu.
Đối tượng dễ mắc
Những nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc PEI bao gồm:
Người bị viêm tụy mãn tính: Người có tiền sử viêm tụy hoặc thường xuyên sử dụng rượu bia.
Trẻ em và người lớn bị xơ nang: Đối tượng dễ mắc do đặc điểm bệnh.
Bệnh nhân ung thư tụy hoặc sau phẫu thuật tụy/dạ dày: Người đã phẫu thuật hoặc điều trị ung thư tụy.
Người cao tuổi: Chức năng tụy suy giảm tự nhiên.
Xét nghiệm kèm theo
Chẩn đoán PEI cần kết hợp các xét nghiệm để đánh giá mức độ suy tụy và ảnh hưởng đến tiêu hóa:
Xét nghiệm elastase trong phân: Đo nồng độ enzyme elastase trong phân để đánh giá chức năng tụy ngoại tiết. Mức elastase thấp cho thấy suy giảm chức năng tụy.
Xét nghiệm phân định lượng mỡ (Fecal Fat Test): Đo lượng mỡ trong phân để xác định khả năng hấp thu chất béo. Kết quả dương tính cho thấy rối loạn hấp thu chất béo do thiếu enzyme tiêu hóa.
Xét nghiệm chymotrypsin trong phân: Đo lượng enzyme chymotrypsin trong phân, giúp phát hiện suy giảm enzyme tụy.
Xét nghiệm hơi thở (13C-Mixed Triglyceride Breath Test): Xét nghiệm này đánh giá chức năng tiêu hóa chất béo của tụy bằng cách đo sản phẩm chuyển hóa trong hơi thở.
Chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI, hoặc siêu âm): Giúp kiểm tra cấu trúc tụy để phát hiện các tổn thương hoặc tắc nghẽn ảnh hưởng đến chức năng.
Điều trị
Điều trị PEI chủ yếu là bổ sung enzyme tụy (Pancreatic Enzyme Replacement Therapy - PERT) để hỗ trợ tiêu hóa, cùng chế độ ăn giàu dinh dưỡng và bổ sung vitamin nếu cần.
