Echinococcosis là một bệnh nhiễm ký sinh trùng nguy hiểm do sán dây thuộc chi Echinococcus gây ra. Đây là một bệnh lây truyền từ động vật sang người (bệnh zoonotic). Các loài sán dây Echinococcus chủ yếu nhiễm vào các động vật như chó và gia súc, tuy nhiên con người có thể là vật chủ tình cờ của bệnh. Bệnh có thể biểu hiện dưới các dạng echinococcosis nang (cystic echinococcosis - CE), echinococcosis hạch (nội tạng) hoặc echinococcosis niêm mạc (mucocutaneous).
Các loại Echinococcosis chính
Echinococcosis nang (Cystic Echinococcosis - CE):
Do Echinococcus granulosus gây ra.
Đặc trưng với sự phát triển của các nang chứa dịch chủ yếu ở gan và phổi.
Đây là dạng bệnh nghiêm trọng và phát triển nhanh, xâm lấn vào các mô, tương tự như ung thư, ảnh hưởng đến gan và có thể lan ra các cơ quan khác trong cơ thể.
Do Echinococcus vogeli và Echinococcus oligarthrus gây ra.
Đây là dạng bệnh hiếm gặp, thường xảy ra ở các khu vực ở Mỹ Latinh.
Cách lây truyền Echinococcosis
Con người bị nhiễm Echinococcosis qua việc nuốt phải trứng Echinococcus có trong phân của động vật nhiễm bệnh (thường là chó hoặc động vật hoang dã có mang sán). Quá trình lây truyền có thể xảy ra qua các cách sau:
Tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm.
Tiếp xúc trực tiếp với động vật bị nhiễm bệnh.
Các thói quen vệ sinh kém, đặc biệt ở các khu vực nông thôn nơi nuôi gia súc.
Các triệu chứng của Echinococcosis
Các triệu chứng của bệnh tùy thuộc vào loại echinococcosis và vị trí của nang hoặc tổn thương trong cơ thể:
Echinococcosis nang (CE):
Thường không có triệu chứng rõ rệt trong nhiều năm.
Triệu chứng xuất hiện khi các nang phát triển đủ lớn gây áp lực hoặc biến chứng, ví dụ:
Đau bụng.
Buồn nôn và nôn.
Ho hoặc đau ngực (nếu nang ở phổi).
Echinococcosis hạch (VE):
Mệt mỏi và sụt cân.
Vàng da và cảm giác khó chịu ở bụng (do tổn thương gan).
Các biến chứng nghiêm trọng như suy gan nếu không được điều trị kịp thời.
Triệu chứng tương tự như CE nhưng chủ yếu xuất hiện ở các cơ quan bị ảnh hưởng như gan.
Chẩn đoán Echinococcosis
Các phương pháp chẩn đoán bệnh bao gồm:
Kỹ thuật hình ảnh:
Siêu âm, CT, hoặc MRI để phát hiện các nang hoặc tổn thương trong cơ thể.
Xét nghiệm huyết thanh:
Sử dụng các phương pháp xét nghiệm miễn dịch như ELISA và phương pháp xét nghiệm kháng thể gián tiếp để phát hiện kháng thể đặc hiệu.
Sinh thiết hoặc chọc dò:
Để xác nhận chẩn đoán bằng cách phát hiện ký sinh trùng trong cơ thể.
Điều trị Echinococcosis
Điều trị phụ thuộc vào loại bệnh, kích thước và vị trí của nang hoặc tổn thương trong cơ thể:
Echinococcosis nang (CE):
Phẫu thuật để loại bỏ các nang.
PAIR (Puncture, Aspiration, Injection, Reaspiration) cho những trường hợp không thể phẫu thuật.
Thuốc chống ký sinh trùng (albendazole hoặc mebendazole) cho các trường hợp nặng.
Echinococcosis hạch (VE):
Phẫu thuật (nếu có thể) kết hợp với liệu pháp thuốc chống ký sinh trùng lâu dài.
Trong các trường hợp nặng, điều trị giảm nhẹ có thể cần thiết.
Phòng ngừa Echinococcosis
Vệ sinh cá nhân: Rửa tay kỹ lưỡng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với động vật.
An toàn thực phẩm: Rửa và chế biến kỹ rau quả và thực phẩm trước khi ăn.
Kiểm soát nhiễm trùng ở động vật:
Tẩy giun định kỳ cho chó.
Ngăn không cho chó ăn thịt gia súc nhiễm bệnh.
Chương trình giáo dục cộng đồng: Tăng cường nhận thức trong các khu vực có nguy cơ cao.
Echinococcosis và Sức khỏe cộng đồng
Echinococcosis là một bệnh công cộng nghiêm trọng ở các khu vực có chăn nuôi gia súc và kiểm soát động vật chưa được tốt. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp bệnh này vào nhóm bệnh nhiệt đới bị lãng quên (NTDs). Các nỗ lực giảm thiểu gánh nặng bệnh tật tập trung vào giáo dục cộng đồng, cải thiện thực hành thú y và tăng cường tiếp cận chăm sóc sức khỏe.
Nếu bạn nghi ngờ bị nhiễm Echinococcus hoặc phát hiện các triệu chứng của bệnh, hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể cải thiện đáng kể kết quả điều trị.
